ကၽြန္ေတာ္ ေဆးေက်ာင္းသားဘဝ။ ေဟာက္ဆာဂ်င္ဘဝတုန္းက
ျပည္ပကုိပညာထြက္သင္တဲ့ ဆရာၾကီး၊ ဆရာမၾကီးေတြ ေျပာျပလုိ့ London, Singapore,
Edinburgh စတဲ့ျမိဳ႕ၾကီးေတြက ေဆးရံုမ်ားအေက်ာင္း၊ ေဆးတကၠသုိလ္မ်ား
အေၾကာင္း၊ ဆရာဝန္မ်ားေၾကာင္း အနည္းနဲ့အမ်ားဆုိသလုိၾကားဘူးခဲ့ပါတယ္။
ျပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ ႏုိင္ငံက ေဆးပညာေရးစနစ္၊ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ဖတ္ ရတဲ့
text book ေတြ၊ ဒါေတြအားလံုးကလဲ English medical culture အေၾကာင္းကုိ
အနည္းနဲ့မ်ားဆုိသလုိဘဲထင္ဟပ္ေစပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့နဲ့သိပ္
စိမ္းလွတယ္မဟုတ္ပါဘူး။
ကၽြန္ေတာ္တုိ႕နဲ႕စိမ္းတာက ရုရွေဆးပညာပါ။ ေဆးပညာသာမကပါဘူး Language, Philosophy, Culture အင္မတန္စိမ္းပါတယ္။ စိမ္းတဲ့အျပင္အင္မတန္မွလဲ ကြဲျပားပါတယ္။ ျမင္သာတဲ့ ဥပမာ တခုကုိေျပာရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားဟာ အရွက္အေၾကာက္တရားကုိတန္ဘုိးထားသလုိ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ႏွိမ့္ခ်တာ ကုိလဲျမတ္ႏုိ္းတန္ဘုိးထားပါတယ္။ ရုရွ လူမ်ိဳးမ်ားကေတာ့ ေဖၚျပပါကိစၥမ်ားကုိ လူတေယာက္မွာမရွိသင့္တဲ့အရာမ်ားလုိ႕ မွတ္ယူၾကပါတယ္။ ဒီထက္မကတဲ့ ကြာျခားခ်က္ေတြက အမ်ားၾကီးအမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ရုရွမွာေဆးပညာအားလုံးကုိ ရုရွလုိဘဲ သင္ပါတယ္ အဂၤလိပ္လုိလံုးဝမသင္ပါဘူး။ ေအာက္ထစ္ Oxygen ကအစ ရုရွလုိအေခၚရွိပါတယ္။ အမ်ိဳးအမ်ိဳးေသာ English စာအုပ္မ်ားကုိလဲ ရုရွလုိ ျပန္ထားပါတယ္။ အဲလုိစာအုပ္မ်ားကေတာ့ သိပ္စိတ္ဝင္စားစရာမေကာငး္ပါဘူး။ Translate လုပ္ထားတဲ့အတြက္ English အာေဘာ္ေတြဘဲေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ Russian author တစ္ေယာက္ prof. တေယာက္ကေရးတဲ့စာမ်ိဳးဆုိရင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ့အတြက္ အထူးအဆန္းျဖစ္တဲ့အတြက္ စိတ္ဝင္စားဘုိ့ေကာငး္ပါတယ္။ ဘယ္လုိစိတ္ဝင္စားဘုိ့ေကာင္းတာလဲဆုိေတာ့ way of approach ခ်င္းမတူဘူးလုိ့ကၽြန္ေတာ္ကထင္ပါတယ္။ ဥပမာ ကၽြန္ေတာ္ သင္ခဲ့ရသေလာက္ peritoneum ကို visceral နဲ့ parietal ဆုိျပီးေတာ့ ႏွစ္လႊာဘဲခြဲမွတ္ဘူးပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဖတ္မိတဲ ့ရုရွ lecture note တခုထဲမွာေတာ့ ၆ လႊာခြဲျပီးေတာ့ က်က်နနၾကီးရွင္းျပထားတာမ်ိဳးပါ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ တစ္ထဲေန တစ္ေရထဲေသာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေတာင္ဆရာေတြ တစ္ေယာက္နဲ့တစ္ေယာက္ အာေဘာ္ျခင္းကြာပါတယ္။ ေရျခားေျမျခား ယဥ္ေက်းမႈျခားတဲ့ ေနရာကလူေတြနဲ့ အာေဘာ္ကြာတာကေတာ့ မဆန္းပါဘူး....။ဖတ္ရတာဒုကၡေရာက္တာ ေတာ့ရွိတာေပါ့ဗ်ာ။ အဲလုိ only in Russian ဘဲသင္ေနရာကေနျပီးေတာ့ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ၊ စျပီးေတာ့ ႏုိင္ငံျခားသားမ်ားအတြက္ရည္ရြယ္ျပီးေတာ့ English course ကုိစျပီဖြင့္ခဲ့ပါတယ္။( Russian State Medical Academy ) မွာ ပါ။ တျခားေဆးေက်ာင္းေတြ၊ တျခား တကၠသိုလ္ေတြေတာ့ ဘယ္အခ်ိန္ကစျပီး English Course စဖြင့္လဲကၽြန္ေတာ္မသိပါဘူး။ ပထမႏွစ္ကေနျပီးေတာ့ ေနာက္ဆုံးႏွစ္ ထိ ေျခာက္ႏွစ္လံုးကုိ အဂၤလိပ္လုိသင္ေပးပါတယ္။ သင္တန္းေက်းကေတာ့ ပုိမ်ားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ့္ အျမင္ကေတာ့ ရုရွ က English Medical Course ေတြက ကၽြန္ေတာ္တုိ့ ျမန္မာႏုိင္ငံကေဆးေက်ာင္းေတြေလာက္ အထုိင္မက်ေသးပါဘူး။ သက္တန္းႏုလြန္းေသးတာရယ္။ ဆရာနဲ့ေက်ာင္းသားၾကားက Language barrier ရယ္ေၾကာင့္ လုိ့ထင္ပါတယ္။ ရုရွလုိသင္တဲ့ အတန္းေတြကေတာ့ ရုရွ က ရုရွ ကုိ ရုရွ လုိသင္ေပးေနေတာ့ အကုန္အုိေကပါ။
အခုကၽြန္ေတာ္ေျပာခ်င္တာကေတာ့ အဲဒီအေၾကာင္းေတြမဟုတ္ပါဘူး။ ေမာ္စကုိ က ကၽြန္ေတာ့္က်တဲ့ အစုိးရေဆးရံုမွာ ကၽြန္ေတာ္အလုပ္လုပ္ေနရင္းကၽြန္ေတာ့္သူငယ္ခ်င္းေတြကုိ ေျပာျပခ်င္စိတ္ေပါက္ေပါက္လာတာေလးေတြကုိ ျပန္စဥ္းစားျပီးေတာ့ ေဖၚျပခ်င္တာပါ ။
ဘယ္ကစေျပာရပ။ အင္းေျပာခ်င္တဲ့ဆီကစေျပာမယ္ဗ်ာ။ ရုရွ မွာ MO (medical officer) မရွိဘူး။
ကုိယ္ေတြဆီမွာက အုိပီဒီမွာ MO ဘဲထုိင္တာေလ specialist ကအျမဲမထုိင္ႏုိင္ဘူး။ သူတုိ့ဆီမွာ MO မရွိဘူး။ ထူးပါဘူး ဆက္ေျပာလုိက္ဦးမယ္ ဘာလုိ ့MO မရွိတာလဲဆုိတဲ့အေၾကာင္း။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့နဲ့မတူတာဘယ္လုိလဲဆုိေတာ့ ဒီမွာက ေဆးေက်ာင္းကုိ ၆ ႏွစ္တက္ျပီးသြားရင္ ဆရာဝန္ျဖစ္လား ဆုိေတာ့မျဖစ္ဘူး။ ဆရာဝန္မျဖစ္ေတာ့ဘာျဖစ္သြားလဲဆုိေတာ့ ေဆးေက်ာင္းျပီးသြားတဲ့လူ ျဖစ္သြားတယ္။ဘြဲ႕ရတယ္။ စမ လုိဟာမ်ိဳးမရဘူးေပါ့။ ျပီးရင္ ကုိယ္ၾကိဳက္တဲ႕ speciality ကုိေဆးရံုမွာ လက္ေတြ႕(၂)ႏွစ္ဆင္း ျပီးမွဆရာဝန္ျဖစ္တယ္။ အဲဒီ(၂)ႏွစ္ဆင္းေနတဲ့ကာလပတ္ ကိုက်ေတာ့ အာဂ်င္နာတူရာ ၊ အဂၤလိပ္လုိက်ေတာ့ (Residency) ဘဲေခၚမလားေတာ့မသိဘူး။ အဲလုိေခၚတယ္ ။အဲဒါျပီးသြားရင္ေတာ့ ပတ္ကား ဆရာဝန္ျဖစ္ျပီေပါ့။ ျပီးေတာ့ အင္တန္းနာတူရာ၊ အဂၤလိပ္လုိ့(Intern) ေပါ့အဲဒါရွိေသးတယ္။ အဲဒီဟာကက်ေတာ့ ေဆးေက်ာင္းျပီးတဲ့လူတုိင္း မဆင္းမေနရဆင္းရမယ္လုိ့မဟုတ္ဘူး။ ဆင္းခ်င္တဲ့လူဆင္းႏုိင္တယ္။ အဲလုိ။ Residency မတုိင္ခင္အၾကိဳေပါ့ ။
ဆင္းမယ္ဆုိရင္ ၁ ႏွစ္ဆင္းရတယ္ဗ်။ တခ်ိဳ႕တခ်ဳိ႕ေသာ speciality မ်ား ဥပမာ-urology အဲလုိဟာမ်ားက်ေတာ့ သူက အင္တန္းကုိ မဆင္းမေနရ ဆင္းရျပန္ေရာ အားလံုးေပါင္းသံုးႏွစ္ လက္ေတြ႕ဆင္းရတာေပါ့ သူက စစခ်င္း General Surgery ကုိတႏွစ္ အရင္ အင္တန္းဆင္း ျပီးမွ Urology ကုိႏွစ္ႏွစ္ Residency ဆက္ဆင္းအဲလုိထင္ ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္မလဲ Urology မွာဆင္းေနတဲ့သူငယ္ခ်င္းမရွိေတာ့မသိဘူးဗ်။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ ဆီကလူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလဲ အကုန္လံဳးက ႏွစ္ႏွစ္နဲ့ျပတ္မဲ့ speciality ကုိေရြးၾကတာကုိး။ ေမာ္စကုိက ေအးတာကုိးဗ်…:D။ အဲ… ဆက္ေျပာမယ္ဗ်ာ။ အဲဒါေတြဆင္းျပီးသြားျပီးဆုိပါစ့ို။ ဆရာဝန္ၾကီးျဖစ္သြားျပီေပါ့။
ဆရာဝန္ၾကီး ျဖစ္ဘုိ့ကုိ ဒီမွာကအားလံုးေပါင္း ၈ ႏွစ္အနည္းဆုံး တက္ရတယ္။ အဲ ၉ ႏွစ္ သမားမ်ားလဲရွိသေပါ့(Intern တစ္ႏွစ္ခံတဲ့သူမ်ား)။ အဲ..အဲဒါျပီးသြားေတာ့ သူတုိ့က specialist တန္းျဖစ္ေရာ။ ဒီလုိနဲ့ RF (Russian Federation) မွာ MO ဆုိတာမရွိတာပါ။ အရင္ကလဲမရွိပါဘူး။ေနာက္လဲရွိမွာမဟုတ္ဘူး။ အဲေတာ့ကာ အိုပီဒီအေၾကာင္း ကုိျပန္သြားၾကဦးစို႕။ အုိပီဒီ က်ေတာ့ဘယ္လုိလုပ္က်တုန္းဆုိေတာ့ အကုန္ထုိင္ရတယ္ ၂၄ နာရီ။ လူစံု။ ခြဲစိတ္ကု။ ဖ်ားနာကု။ မီးယပ္ကု။ (သားဖြားလူနာကမလာဘူး သူ့ေဆးရံုသူသြားတာ)။ ထိခုိက္ဒါဏ္ရာကု (traumatology) စသည့္ျဖင့္။အုန္းအုန္းအုန္းအုန္း နဲ့ေနတာဘဲ။ အဲဒီမွာ အဲဒီ ကုိလူနာေတြကဘယ္လုိေရာက္လာၾကလဲဆုိေတာ့။ သူကႏွစ္မ်ဳးိရွိတယ္။ ကုိယ့္ဟာကုိလာတဲ့လူနာရယ္။ လူနာတင္ကား နဲ့ေရာက္လာတဲ့လူေတြရယ္။ အဲဒီလူနာတင္ကား တစ္စီးစီ တစ္စီးစီ တုိင္းမွာ ဆရာဝန္တစ္ေယာက္ရွိ ေလရဲ႕။ အကယ္၍ တေယာက္ေယာက္က အိမ္မွာတခုခုျဖစ္ျပီဆုိပါစ့ို။ သူနဲ့သက္ဆုိင္ရာ လူနာတင္ကားကိုဖုန္းဆက္ ေခၚတယ္။ 24 နာရီေခၚလုိ့ရပါတယ္။ အဲဒီမွာ လူနာတင္ကားက ေရာက္လာျပီးေတာ့၊ အသင့္ပါလာတဲ့ ဆရာဝန္နဲ့ သူနာျပဳနဲ့က လူနာကုိ အိမ္မွာတင္စမ္းသပ္စစ္ေဆးတယ္။ Diagnosed လုပ္တယ္ ။ ကုသတယ္။ ျပီးေတာ့ ေဆးရံုကုိသြားသင့္လားမသြားသင့္လားဆုံုးျဖတ္တယ္။ သြားသင့္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ တခါထဲ သြားၾကတယ္။ ျပီးေတာအုိပီဒီကသက္ဆုိင္ရာ specialist ဆီကုိ ဆက္လႊဲတယ္။ အဲဒီလူနာတင္ကားေပၚမွာလုပ္ေနတဲ့ဆရာဝန္က ဘာ speciality လဲလုိ့ေမးၾကည့္ေတာ့ က်ေတာ့ ….အမ်ိဳးအမ်ိဳးျဖစ္ႏုိင္တယ္တဲ့ဗ်ာ။ Surgeon, therapist, အစခ်ီျပီးအျခားျခားေသာ specialist ေတြလဲျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ Resuscitation specialist - အသက္လုအထူးကု ေတြလဲျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္တဲ့။ အဲဒီ resuscitation specialist ေတြကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ့နားနဲ့စိမ္းတယ္ဗ်။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ဆီမွာမွ အဲဒီ speciality ကမရွိတာကုိ။ အသက္လုဆရာဝန္ လုိ့ဘဲ ကုိယ္သေဘာေပါက္သလုိ လြယ္လြယ္ျပန္လုိက္ပါတယ္။
Resuscitation specialist (အသက္လုအထူးကု)
RF(Russian Federation) ကျပည္သူ႔ေဆးရံုေတြ (သူတုိ့ကေတာ့ ျမဳိ႕ျပေဆးရံု ေခၚပါတယ္) ဒီေဆးရံုၾကီးေတြမွာ Resuscitation လုိ့ေခၚတဲ့ အသက္လု လူနာေဆာင္ေတြရွိပါတယ္။ နဲနဲေတာ့ရုိင္းတယ္ဗ် သူတုိ့ေခၚတာၾကီးက။ ကၽြန္ေတာ့တုိ့ဆီမွာကေတာ့ အထူးၾကပ္မတ္ကုသေေဆာင္လုိ့ လွလွပပေခၚတာကုိး။
အဲဒီအေဆာင္ၾကီးေတြမွာ အလုပ္လုပ္တဲ့ specialist ေတြက သပ္သပ္ရွိသဗ်။ တျခားဘာမွမလုပ္ဘူး။ အဲလုိဆရာဝန္ေတြ။ လွလွပပျပန္ရင္ေတာ့ အထူးၾကပ္မတ္ကုသေရး ကၽြမ္းက်င္ဆရာဝန္ေပါ့ ။ ဟုတ္ေတာ့မဟုတ္ေသးဘာဘူး။ အသက္လုအထူးကုဘဲ ေကာင္းပါတယ္။ အသက္လုအထူးကုမ်ားအလုပ္လုပ္ၾကတဲ့ အဲဒီ အထူးၾကပ္မတ္ကုသေဆာင္ေတြမွာ ေတာ့ကၽြန္ေတာ္တုိ့ဆီကလုိပါဘဲ အျပင္းအထန္ ဖ်ားနာတဲ့လူနာ မ်ား၊ အၾကီးစားခြဲစိတ္မႈျပဳလုပ္ထားရတဲ့လူနာမ်ား စသူတုိ့ကုိ အထူးေစာင့္ၾကည့္ကိရိယာမ်ားတပ္ဆင္ျပီး ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ေနရာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလူနာေဆာင္မွာအလုပ္လုပ္တဲ့ ဆရာဝန္မ်ားဟာ လခ ႏွစ္ဆ ခန့္ ရရွိေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။
အုိပီဒီေတြအေၾကာင္း ဆက္ေျပာပါမယ္။ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ေတာ့
ကၽြန္ေတာ္တုိ့ ဆီက အုိပီဒီ က သူတုိ့လူနာတင္ကားေလးေတြနဲ့သြားဆင္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့အုိပီဒီမွာလုပ္တဲ့အလုပ္ေတြ ကုိ ဒီမွာ အဲဒီကားေလးေတြကလုပ္ၾကတယ္။ အရင္ဆံုးလူနာကုိစၾကည့္ရတာကသူတုိ့ကုိး။ သူတုိ့ အိုပီဒီမွာက်ေတာ့ ေသြး၊ ဆီး၊ ဓါတ္မွန္၊ အာထရာေဆာင္း၊ အီးစီဂ်ီ ေတြလုပ္လုိ့ရတယ္။ အဲဒီအုိပီဒီမွာ လုပ္သင့္တဲ့စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြလုပ္တယ္။ လုိအပ္သလုိ တျခားေသာ specialist ေတြနဲ့ တုိင္ပင္တယ္ refer ျပတယ္ေခၚတာဘဲကၽြန္ေတာ္တုိ့ဆီမွာေတ့ာ။ သူတုိ့ကေတာ့ consultation လုိ့ေျပာၾကတယ္။ အဲဒီမွာကၽြန္ေတာ့သတိထားမိတာက ကၽြန္ေတာ္တုိ့ဆီမွာက အဲလုိ refer ျပရင္ Refer ေရးရတယ္ဗ်။ ေလးစားရပါေသာ ေရာင္းရင္းၾကီးဘယ္သူခင္ဗ်ာ အစခ်ီျပီးေတာ့ စာတစ္တန္ ေပတစ္တန္နဲသြားရတယ္။ ျပီးေတာ့ အလုပ္သင္ဆရာဝန္တေယာက္က လူနာနဲ့အတူလုိက္သြားျပီးေတာ့ ၊လူနာ အေျခအေနကုိတင္ျပရတယ္။ အဲလုိ။ ဒီမွာက်ေတာ့ဘယ္လုိလဲဆုိေတာ့ လူနာရဲ႕ ခ်က္ (ေဆးကုသမွတ္တမ္း) ကုိ ၾကံဳရာလူနဲ့ထဲ့ေပးလုိက္လုိ့ရတယ္ဗ်။ အဲဒီလူကလဲဟုိဘက္ေရာက္ရင္ဘာမွမေျပာဘူး ဖုတ္ဆုိစားပြဲေပၚတင္ျပီး ျပန္ထြက္သြားတာ ကုိယ့္ဆီလာ refer ျပလဲအဲဒီအတုိငး္ဘဲ။ အဲလုိျပရတာလြယ္ေနေတာ့ အုိပီဒီကုိေရာက္လာသမ်လူနာရဲ့ ၉၀% ေလာက္ကို refer ျပေလ့ရွိတယ္။ အဲေတာ့လူနာကေတာ့ အုိပီဒီထဲမွာ ဖ်ားနာကုဆီေျပးလုိက္။ ခြဲစိတ္ကုဆီ ျပန္လာလုိက္။ traumatologist ဆီေျပးလုိက္ ။ ဒီၾကားထဲ ဓါတ္မွန္သြားရုိက္တဲ့လူ။ အီးစီဂ်ီေျပးစြဲတဲ့လူ ။ အာထရာေဆာင္းၾကည့္ရတဲ့လူ စသျဖင့္စသျဖင့္။ အုိပီဒီ ထဲမွာအုန္းထ(ပ်ားပန္းခတ္မွ်) ေနေအာင္သြားလာ ေနေလ့ရွိပါတယ္။ အင္းအဲဒီမွာ အုိပီဒီ မွာဂ်ဴတီက်တဲ့ specialty အလုိက္
ဆရာဝန္မ်ား က ေဆးရံုတင္စရာလုိလားမလုိလား ဆံုးျဖတ္ပါတယ္။ မလုိရင္ေတာ့ ၊အိမ္ျပန္ေပါ့။ လုိရင္ေတာ့ေဆးရံုတင္လုိက္တယ္ေပါ့ဗ်ာ။ တုိတုိေျပာရရင္။ ေဆးရံုတင္ျပီးေနာက္ပုိင္းက်ေတာ့။ ကၽြန္ေတာ္က ခြဲစိတ္ကု မွာဆင္းေနတာဆုိေတာ့ကာ၊ ခြဲစိတ္ကုေဆာင္မွာ ဘယ္လုိဆက္ လုပ္ကုိင္ၾကတယ္ဆုိတာဘဲ ဂဃနဏ သိေတာ့တယ္။
ကၽြန္ေတာ္တုိ့ခြဲစိတ္ကု ေဆာင္မွာေတာ့ တရက္ကုိ ခြဲစိတ္ကုဆရာဝန္ (Surgeon) ၅ ေယာက္ တရားဝင္ ဂ်ဴတီက်ပါတယ္။ (အမွန္ကေတာ့ ငါးေယာက္မကပါဘူး volunteer သေဘာမ်ိဳး ကုိယ့္ဝပ္က Surgeon အၾကီး ဂ်ဴတီက်ရင္ သူနဲ့အတူအလုပ္တြဲလုပ္တဲ့ residency ဆင္းေနတဲ့ အငယ္ကလုိက္ဆင္းတဲ့အတြက္ ငါးေယာက္ထက္မက အျမဲရွိေနတတ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ Motivated ေဆးေက်ာင္းသားမ်ားလဲ တခါတရံဂ်ဴတီမွာ ဝင္ကူရင္းသင္ယူေနတာေတြ႕ရပါတတ္ပါတယ္) လူနာအသစ္တစ္ေယာက္ကုိ အုိပီဒီ ကဆရာဝန္က ေဆးရံုတင္လုိက္ျပီဆုိပါစုိ့ဗ်ာ။ အဲဒီငါးေယာက္မွာ 1st surgeon,2nd surgeon ဆုိျပီးေတာ့သတ္မွတ္ထားတာေပါ့ 5th surgeon ထိ။ အဲဒီ ငါးေယာက္ထဲက တေယာက္ သုိ့မဟုတ္ ႏွစ္ေယာက္က အုိပီဒီမွာ ထုိင္ေလ့ရွိတယ္ဗ်။ မ်ားေသားအားျဖင့္ေတာ့ 3rd surgeon(သုိ့) 4th surgeon နဲ့ 5th surgeon ျဖစ္တဲ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ့လုိ Residency ဆင္းေနတဲ႕သူနဲ့က အုိပီဒီမွာထုိင္ေလ့ရွိပါတယ္။ က်န္ Surgeon မ်ားကေတာ့ ဝပ္ထဲမွာဘဲ အလုပ္လုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ Complaint ရွင္းတယ္။ အုိပီဒီကဆရာဝန္က( ဆရာဝန္ဘဲေရးေတာ့မယ္ ဗ်ာ ေဖာင့္ေျပာင္းပ်င္းလြန္းလုိ့ ) လူနာတေယာက္ကုိေဆးရံုတင္လုိက္ျပီဆုိပါစုိ့ဗ်ာ။ တင္တာနဲ့သူကလွမ္း အေၾကာင္းၾကားတယ္ 1st surgeon ဆီကုိ ဘယ္လူနာကုိေတာ့ျဖင့္ရင္ ဘယ္လူနာေဆာင္ကုိ ဘာေရာဂါနဲ့တင္ထားသဗ် ဆုိျပီးေတာ့။ အဲဒီမွာခြဲစရာစိတ္စရာရွိရင္ေတာ့ အေရးေပၚခြဲခန္း ဝင္ျပီး ခြဲၾကစိတ္ၾကတာေပါ့။ မလုိရင္ေတာ့လဲ ေဆးရံုတက္လာတဲ့လူနာကုိ 1st surgeon ကြပ္ကဲမႈေအာက္မွာ လုိသလုိကုသမႈေပးၾကပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အုိပီဒီနဲ့ဆက္ဆက္ျပီးေတာ့ ညဘက္ဂ်ဴတီက်တဲ႕အခ်ိန္မွာ အလုပ္လုပ္ၾကတဲ့ပံုစံေလးပါ။ ရံုးပိတ္ရက္မ်ားမွာလဲ ထုိနည္းလည္းေကာင္းဘဲအလုပ္လုပ္ၾကပါတယ္။ ရံုးခ်ိန္အတြင္း( မနက္ ၇ ခြဲမွ ညေန ၄ နာရီ) အတြင္းဆုိရင္ေတာ့ တာဝန္က် ဆရာဝန္မ်ားဟာေဆးရံုတင္သင့္တဲ့ လူနာမ်ားကုိ အုိပီဒီမွ တစ္ဆင့္ ေဆးရံုတင္ ေပးတဲ့အလုပ္ကုိ ဘဲ အဓိက လုပ္ကုိင္ရပါတယ္။ ခြဲစိတ္မႈမ်ားကုိေတာ့ သက္ဆုိင္ရာဝဒ္ မ်ားမွာ ခြဲစိတ္ကုဆရာဝန္ မ်ားက အသီးသီး ေဆာင္ရြက္ၾကပါတယ္။
ရံုးဖြင့္ရက္မ်ားက်ရင္ေတာ့ ေဆးရံု Run တဲ့ပံုက ကၽြန္ေတာ္တုိ့ႏုိင္ငံလုိဘဲမကြာလွပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ အမွတ္ ၁၅ ျမိဳ႕ျပေဆးရံုၾကီးမွာ Surgery လူနာေဆာင္အေနနဲ့က General Surgery (၄) ေဆာင္၊ endoscopy (၁)ေဆာင္ ။ Resuscitation ေဆာင္(ကၽြန္ေတာ္တုိ့ဆီက SPOR-spontaneous post operative room နဲ့ဆင္တူပါတယ္)။ ေသြးေၾကာခြဲစိတ္ကု( Vascular Surgery )၊ ႏွလံုးခြဲစိတ္ကု(Cardiac Surgery)၊ဆီးလမ္းေၾကာင္းခြဲစိတ္ကု( Urosurgery )၊ ( traumatology ) ဆုိျပီးေတာ့ ရွိပါတယ္။ အဲဒီလူနာေဆာင္အသီးသီးမွာ
မနက္ ၈ နာရီမွာ သက္ဆုိင္ရာ ဝပ္ပုိင္ပါရဂူမ်ားက ဝပ္ေရာငး္( ward round ) ပါတယ္။ ဝပ္ေရာင္းတဲ့ေနရာမွာ တခါထဲ Changes မထြက္ပါဘူး။ changes ဆုိတာကေတာ့ဘယ္လူနာကုိ ဘယ္လုိဆက္ကုသမယ္ဆုိတဲ့ အစီအစဥ္ကုိ လူနာၾကည့္ရင္းတခါထဲ မေျပာသြားပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ဆီမွာေျပာပါတယ္။ ဘယ္အခ်ိန္မွာေျပာလဲဆုိေတာ့ ။ ဝပ္ေရာင္း(round)ျပီးျပီးခ်င္း conference ဆိုျပီးေတာ့ ။ ကုိယ့္ဝပ္ထဲမွာအလုပ္လုပ္ေနတဲ့ ဆရာဝန္အားလံုး၊ သူနာျပဳအားလံုး အစည္းအေဝးလုပ္ပါတယ္။ နံနက္ ၈ ခြဲမွာလုပ္တာပါ။ အဲဒီမွာ ဆရာဝန္မ်ား၊သူနာျပဳမ်ားက ဝဒ္ထဲမွာ ဒီေန့ေတာ့ လူနာဘယ္ႏွစ္ေယာက္ရွိပါျပီကေနအစျပဳျပီးေတာ့ ၄င္းတုိ့နဲ့ သက္ဆိုင္တဲ့ လူနာအားလံဳးရဲ့ အေျခအေနမ်ား၊ အခ်က္အလက္မ်ား ဥပမာ - ဘယ္သူ့ကုိျဖင့္ ဘယ္ antibiotic ကုိဘယ္ႏွစ္ရက္ေပးျပီးပါျပီ။ ဘယ္ႏွစ္ရက္ဆက္ေပးၾကမယ္။ ဘယ္လူနာမွာေတာ့ Central venous catheter ( ပင္မေသြးျပန္ေၾကာျပြန္ ) ထဲ့ထားတာဘယ္ႏွစ္ရက္ရွိပါျပီ ဆုိတဲ့အေၾကာင္းမ်ိဳး စသျဖင့္ တင္ျပပါတယ္။ အဲဒီမွာ ဝပ္ပိုင္ ပါရဂူ က သက္ဆုိင္ရာ ဆရာဝန္မ်ားနဲ့တုိင္ပင္ျပီးေတာ့ changes ကုိထြက္ေပးပါတယ္။ ဘယ္လူနာကုိေတာ့ ဘယ္လုိဆက္ကုသသင့္တယ္ ဘယ္လုိဆက္ကုသၾကမယ္ ေပါ့။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ကၽြန္ေတာတုိ့ ဆီကနဲ့သြားဆင္တာကေတာ့ ဝပ္ထဲက Matron ၾကီးဘဲျဖစ္ပါတယ္။ ဟုိေဆးမရွိေတာ့ပါဘူးရွင္။ ဒီေဆးကေတာ့ျဖင့္ကုန္ေနလုိ့ ဟုိေဆးရမလား စသည္ျဖင့္ ေန့တုိင္းနီးပါးတင္ျပေလ့ရွိပါတယ္။ အစိုးရေဆးရံုေတြရဲ့ကုိယ္ပုိင္စတုိင္လ္ ဘဲျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္ အဲဒီအစညး္အေဝးက မနက္ ၉ နာရီမွာျပီးပါတယ္။ အဲဒါျပီးတာနဲ့ ေဆးရံုရွိ surgery လူနာေဆာင္အားလံုးနဲ့သက္ဆုိင္တဲ့ Conference ကုိသြားရပါတယ္။ ၉ နာရီမွာဘဲစပါတယ္။ အဲဒီမွာေတာ့ surgery ဌာနမ်ားရဲ့အၾကီးဆုံုး prof. & head ကစျပီးေတာ့ ေဆးေက်ာင္းသားမ်ားအထိ တက္ေရာက္ ၾကပါတယ္။ ဝပ္ပုိင္ပါရဂူမ်ား က ဝပ္အတြင္းရွိ ထူးျခားေသာလူနာမ်ားအေၾကာင္း ျပင္းထန္စြာ ဖ်ားနာေသာလူနာမ်ားအေၾကာင္းနဲ့ ယမန္ေန႕က ေဆးရံုတက္လာေသာလူနာမ်ားအေၾကာင္း ၊ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတဲ့ ခြဲစိတ္မႈမ်ားနဲ့ ၊ ယေန့လုပ္မဲ့ ခြဲစိတ္မႈမ်ားအေၾကာင္းကုိ တင္ျပပါတယ္။ ယမန္ေန့ည ဂ်ဴတီက် ဆရာဝန္ကလဲ ေဆးရံုတက္လာတဲ့လူနာမ်ားအေၾကာင္းနဲ့ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ခြဲစိတ္မႈမ်ားအေၾကာင္းကုိ တင္ျပပါတယ္။ ေဆးရံုရဲ့ ဆာဂ်ရီဌာနၾကီးမွဴးက လုိအပ္ရင္လုိအပ္သလုိ အၾကံေပး ပါတယ္။အဲဒီမွာအားလံုးနဲ့ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္ အျပီးမွာ ကုိယ့္သက္ဆုိင္ရာ လူနာေဆာင္ကုိျပန္ျပီး အလုပ္လုပ္ၾကရပါတယ္။
ဒါကေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္သူငယ္ခ်င္းေတြကုိ ကၽြန္ေတာ္ေဝမွ် ခ်င္တဲ့ Knowledge ေလးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီထက္ပုိျပီးေတာ့သိခ်င္တာရွိရင္လဲ ေမးႏိုင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့နဲ့ အလွမ္းကြာေဝးတဲ့ ရုရွေဆးပညာအေၾကာင္းကုိ အနည္းငယ္တီးေခါက္မိေစခ်င္တဲ့ စိတ္နဲ့ဒီ note ကုိကၽြန္ေတာ္ေရးပါတယ္။ ဆံပင္နီနီ ေပါင္တံရွည္ရွည္နဲ့ ရုရွဆရာဝန္မေလးမ်ား ၊ေဆးေက်ာင္းသူေလးမ်ား ဘယ္ေလာက္လွတယ္ဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေရးမွဘဲ ဒီထက္ပုိျပီး ရွည္ေအာင္၊ ျပည့္စံုေအာင္ေရးပါေတာ့မယ္ခင္ဗ်ာ။
မူရင္းစာေရးသူ။ ။ေအာင္မ်ိဳးထက္ (ေခတၱ-ေမာ္စကုိ)၏ ေဖ့စ္ဘြတ္မွ အာတီကယ္ကုိ မွ်ေ၀ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ကၽြန္ေတာ္တုိ႕နဲ႕စိမ္းတာက ရုရွေဆးပညာပါ။ ေဆးပညာသာမကပါဘူး Language, Philosophy, Culture အင္မတန္စိမ္းပါတယ္။ စိမ္းတဲ့အျပင္အင္မတန္မွလဲ ကြဲျပားပါတယ္။ ျမင္သာတဲ့ ဥပမာ တခုကုိေျပာရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားဟာ အရွက္အေၾကာက္တရားကုိတန္ဘုိးထားသလုိ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ႏွိမ့္ခ်တာ ကုိလဲျမတ္ႏုိ္းတန္ဘုိးထားပါတယ္။ ရုရွ လူမ်ိဳးမ်ားကေတာ့ ေဖၚျပပါကိစၥမ်ားကုိ လူတေယာက္မွာမရွိသင့္တဲ့အရာမ်ားလုိ႕ မွတ္ယူၾကပါတယ္။ ဒီထက္မကတဲ့ ကြာျခားခ်က္ေတြက အမ်ားၾကီးအမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ရုရွမွာေဆးပညာအားလုံးကုိ ရုရွလုိဘဲ သင္ပါတယ္ အဂၤလိပ္လုိလံုးဝမသင္ပါဘူး။ ေအာက္ထစ္ Oxygen ကအစ ရုရွလုိအေခၚရွိပါတယ္။ အမ်ိဳးအမ်ိဳးေသာ English စာအုပ္မ်ားကုိလဲ ရုရွလုိ ျပန္ထားပါတယ္။ အဲလုိစာအုပ္မ်ားကေတာ့ သိပ္စိတ္ဝင္စားစရာမေကာငး္ပါဘူး။ Translate လုပ္ထားတဲ့အတြက္ English အာေဘာ္ေတြဘဲေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ Russian author တစ္ေယာက္ prof. တေယာက္ကေရးတဲ့စာမ်ိဳးဆုိရင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ့အတြက္ အထူးအဆန္းျဖစ္တဲ့အတြက္ စိတ္ဝင္စားဘုိ့ေကာငး္ပါတယ္။ ဘယ္လုိစိတ္ဝင္စားဘုိ့ေကာင္းတာလဲဆုိေတာ့ way of approach ခ်င္းမတူဘူးလုိ့ကၽြန္ေတာ္ကထင္ပါတယ္။ ဥပမာ ကၽြန္ေတာ္ သင္ခဲ့ရသေလာက္ peritoneum ကို visceral နဲ့ parietal ဆုိျပီးေတာ့ ႏွစ္လႊာဘဲခြဲမွတ္ဘူးပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဖတ္မိတဲ ့ရုရွ lecture note တခုထဲမွာေတာ့ ၆ လႊာခြဲျပီးေတာ့ က်က်နနၾကီးရွင္းျပထားတာမ်ိဳးပါ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ တစ္ထဲေန တစ္ေရထဲေသာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေတာင္ဆရာေတြ တစ္ေယာက္နဲ့တစ္ေယာက္ အာေဘာ္ျခင္းကြာပါတယ္။ ေရျခားေျမျခား ယဥ္ေက်းမႈျခားတဲ့ ေနရာကလူေတြနဲ့ အာေဘာ္ကြာတာကေတာ့ မဆန္းပါဘူး....။ဖတ္ရတာဒုကၡေရာက္တာ ေတာ့ရွိတာေပါ့ဗ်ာ။ အဲလုိ only in Russian ဘဲသင္ေနရာကေနျပီးေတာ့ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ၊ စျပီးေတာ့ ႏုိင္ငံျခားသားမ်ားအတြက္ရည္ရြယ္ျပီးေတာ့ English course ကုိစျပီဖြင့္ခဲ့ပါတယ္။( Russian State Medical Academy ) မွာ ပါ။ တျခားေဆးေက်ာင္းေတြ၊ တျခား တကၠသိုလ္ေတြေတာ့ ဘယ္အခ်ိန္ကစျပီး English Course စဖြင့္လဲကၽြန္ေတာ္မသိပါဘူး။ ပထမႏွစ္ကေနျပီးေတာ့ ေနာက္ဆုံးႏွစ္ ထိ ေျခာက္ႏွစ္လံုးကုိ အဂၤလိပ္လုိသင္ေပးပါတယ္။ သင္တန္းေက်းကေတာ့ ပုိမ်ားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ့္ အျမင္ကေတာ့ ရုရွ က English Medical Course ေတြက ကၽြန္ေတာ္တုိ့ ျမန္မာႏုိင္ငံကေဆးေက်ာင္းေတြေလာက္ အထုိင္မက်ေသးပါဘူး။ သက္တန္းႏုလြန္းေသးတာရယ္။ ဆရာနဲ့ေက်ာင္းသားၾကားက Language barrier ရယ္ေၾကာင့္ လုိ့ထင္ပါတယ္။ ရုရွလုိသင္တဲ့ အတန္းေတြကေတာ့ ရုရွ က ရုရွ ကုိ ရုရွ လုိသင္ေပးေနေတာ့ အကုန္အုိေကပါ။
အခုကၽြန္ေတာ္ေျပာခ်င္တာကေတာ့ အဲဒီအေၾကာင္းေတြမဟုတ္ပါဘူး။ ေမာ္စကုိ က ကၽြန္ေတာ့္က်တဲ့ အစုိးရေဆးရံုမွာ ကၽြန္ေတာ္အလုပ္လုပ္ေနရင္းကၽြန္ေတာ့္သူငယ္ခ်င္းေတြကုိ ေျပာျပခ်င္စိတ္ေပါက္ေပါက္လာတာေလးေတြကုိ ျပန္စဥ္းစားျပီးေတာ့ ေဖၚျပခ်င္တာပါ ။
ဘယ္ကစေျပာရပ။ အင္းေျပာခ်င္တဲ့ဆီကစေျပာမယ္ဗ်ာ။ ရုရွ မွာ MO (medical officer) မရွိဘူး။
ကုိယ္ေတြဆီမွာက အုိပီဒီမွာ MO ဘဲထုိင္တာေလ specialist ကအျမဲမထုိင္ႏုိင္ဘူး။ သူတုိ့ဆီမွာ MO မရွိဘူး။ ထူးပါဘူး ဆက္ေျပာလုိက္ဦးမယ္ ဘာလုိ ့MO မရွိတာလဲဆုိတဲ့အေၾကာင္း။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့နဲ့မတူတာဘယ္လုိလဲဆုိေတာ့ ဒီမွာက ေဆးေက်ာင္းကုိ ၆ ႏွစ္တက္ျပီးသြားရင္ ဆရာဝန္ျဖစ္လား ဆုိေတာ့မျဖစ္ဘူး။ ဆရာဝန္မျဖစ္ေတာ့ဘာျဖစ္သြားလဲဆုိေတာ့ ေဆးေက်ာင္းျပီးသြားတဲ့လူ ျဖစ္သြားတယ္။ဘြဲ႕ရတယ္။ စမ လုိဟာမ်ိဳးမရဘူးေပါ့။ ျပီးရင္ ကုိယ္ၾကိဳက္တဲ႕ speciality ကုိေဆးရံုမွာ လက္ေတြ႕(၂)ႏွစ္ဆင္း ျပီးမွဆရာဝန္ျဖစ္တယ္။ အဲဒီ(၂)ႏွစ္ဆင္းေနတဲ့ကာလပတ္ ကိုက်ေတာ့ အာဂ်င္နာတူရာ ၊ အဂၤလိပ္လုိက်ေတာ့ (Residency) ဘဲေခၚမလားေတာ့မသိဘူး။ အဲလုိေခၚတယ္ ။အဲဒါျပီးသြားရင္ေတာ့ ပတ္ကား ဆရာဝန္ျဖစ္ျပီေပါ့။ ျပီးေတာ့ အင္တန္းနာတူရာ၊ အဂၤလိပ္လုိ့(Intern) ေပါ့အဲဒါရွိေသးတယ္။ အဲဒီဟာကက်ေတာ့ ေဆးေက်ာင္းျပီးတဲ့လူတုိင္း မဆင္းမေနရဆင္းရမယ္လုိ့မဟုတ္ဘူး။ ဆင္းခ်င္တဲ့လူဆင္းႏုိင္တယ္။ အဲလုိ။ Residency မတုိင္ခင္အၾကိဳေပါ့ ။
ဆင္းမယ္ဆုိရင္ ၁ ႏွစ္ဆင္းရတယ္ဗ်။ တခ်ိဳ႕တခ်ဳိ႕ေသာ speciality မ်ား ဥပမာ-urology အဲလုိဟာမ်ားက်ေတာ့ သူက အင္တန္းကုိ မဆင္းမေနရ ဆင္းရျပန္ေရာ အားလံုးေပါင္းသံုးႏွစ္ လက္ေတြ႕ဆင္းရတာေပါ့ သူက စစခ်င္း General Surgery ကုိတႏွစ္ အရင္ အင္တန္းဆင္း ျပီးမွ Urology ကုိႏွစ္ႏွစ္ Residency ဆက္ဆင္းအဲလုိထင္ ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္မလဲ Urology မွာဆင္းေနတဲ့သူငယ္ခ်င္းမရွိေတာ့မသိဘူးဗ်။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ ဆီကလူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလဲ အကုန္လံဳးက ႏွစ္ႏွစ္နဲ့ျပတ္မဲ့ speciality ကုိေရြးၾကတာကုိး။ ေမာ္စကုိက ေအးတာကုိးဗ်…:D။ အဲ… ဆက္ေျပာမယ္ဗ်ာ။ အဲဒါေတြဆင္းျပီးသြားျပီးဆုိပါစ့ို။ ဆရာဝန္ၾကီးျဖစ္သြားျပီေပါ့။
ဆရာဝန္ၾကီး ျဖစ္ဘုိ့ကုိ ဒီမွာကအားလံုးေပါင္း ၈ ႏွစ္အနည္းဆုံး တက္ရတယ္။ အဲ ၉ ႏွစ္ သမားမ်ားလဲရွိသေပါ့(Intern တစ္ႏွစ္ခံတဲ့သူမ်ား)။ အဲ..အဲဒါျပီးသြားေတာ့ သူတုိ့က specialist တန္းျဖစ္ေရာ။ ဒီလုိနဲ့ RF (Russian Federation) မွာ MO ဆုိတာမရွိတာပါ။ အရင္ကလဲမရွိပါဘူး။ေနာက္လဲရွိမွာမဟုတ္ဘူး။ အဲေတာ့ကာ အိုပီဒီအေၾကာင္း ကုိျပန္သြားၾကဦးစို႕။ အုိပီဒီ က်ေတာ့ဘယ္လုိလုပ္က်တုန္းဆုိေတာ့ အကုန္ထုိင္ရတယ္ ၂၄ နာရီ။ လူစံု။ ခြဲစိတ္ကု။ ဖ်ားနာကု။ မီးယပ္ကု။ (သားဖြားလူနာကမလာဘူး သူ့ေဆးရံုသူသြားတာ)။ ထိခုိက္ဒါဏ္ရာကု (traumatology) စသည့္ျဖင့္။အုန္းအုန္းအုန္းအုန္း နဲ့ေနတာဘဲ။ အဲဒီမွာ အဲဒီ ကုိလူနာေတြကဘယ္လုိေရာက္လာၾကလဲဆုိေတာ့။ သူကႏွစ္မ်ဳးိရွိတယ္။ ကုိယ့္ဟာကုိလာတဲ့လူနာရယ္။ လူနာတင္ကား နဲ့ေရာက္လာတဲ့လူေတြရယ္။ အဲဒီလူနာတင္ကား တစ္စီးစီ တစ္စီးစီ တုိင္းမွာ ဆရာဝန္တစ္ေယာက္ရွိ ေလရဲ႕။ အကယ္၍ တေယာက္ေယာက္က အိမ္မွာတခုခုျဖစ္ျပီဆုိပါစ့ို။ သူနဲ့သက္ဆုိင္ရာ လူနာတင္ကားကိုဖုန္းဆက္ ေခၚတယ္။ 24 နာရီေခၚလုိ့ရပါတယ္။ အဲဒီမွာ လူနာတင္ကားက ေရာက္လာျပီးေတာ့၊ အသင့္ပါလာတဲ့ ဆရာဝန္နဲ့ သူနာျပဳနဲ့က လူနာကုိ အိမ္မွာတင္စမ္းသပ္စစ္ေဆးတယ္။ Diagnosed လုပ္တယ္ ။ ကုသတယ္။ ျပီးေတာ့ ေဆးရံုကုိသြားသင့္လားမသြားသင့္လားဆုံုးျဖတ္တယ္။ သြားသင့္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ တခါထဲ သြားၾကတယ္။ ျပီးေတာအုိပီဒီကသက္ဆုိင္ရာ specialist ဆီကုိ ဆက္လႊဲတယ္။ အဲဒီလူနာတင္ကားေပၚမွာလုပ္ေနတဲ့ဆရာဝန္က ဘာ speciality လဲလုိ့ေမးၾကည့္ေတာ့ က်ေတာ့ ….အမ်ိဳးအမ်ိဳးျဖစ္ႏုိင္တယ္တဲ့ဗ်ာ။ Surgeon, therapist, အစခ်ီျပီးအျခားျခားေသာ specialist ေတြလဲျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ Resuscitation specialist - အသက္လုအထူးကု ေတြလဲျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္တဲ့။ အဲဒီ resuscitation specialist ေတြကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ့နားနဲ့စိမ္းတယ္ဗ်။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ဆီမွာမွ အဲဒီ speciality ကမရွိတာကုိ။ အသက္လုဆရာဝန္ လုိ့ဘဲ ကုိယ္သေဘာေပါက္သလုိ လြယ္လြယ္ျပန္လုိက္ပါတယ္။
Resuscitation specialist (အသက္လုအထူးကု)
RF(Russian Federation) ကျပည္သူ႔ေဆးရံုေတြ (သူတုိ့ကေတာ့ ျမဳိ႕ျပေဆးရံု ေခၚပါတယ္) ဒီေဆးရံုၾကီးေတြမွာ Resuscitation လုိ့ေခၚတဲ့ အသက္လု လူနာေဆာင္ေတြရွိပါတယ္။ နဲနဲေတာ့ရုိင္းတယ္ဗ် သူတုိ့ေခၚတာၾကီးက။ ကၽြန္ေတာ့တုိ့ဆီမွာကေတာ့ အထူးၾကပ္မတ္ကုသေေဆာင္လုိ့ လွလွပပေခၚတာကုိး။
အဲဒီအေဆာင္ၾကီးေတြမွာ အလုပ္လုပ္တဲ့ specialist ေတြက သပ္သပ္ရွိသဗ်။ တျခားဘာမွမလုပ္ဘူး။ အဲလုိဆရာဝန္ေတြ။ လွလွပပျပန္ရင္ေတာ့ အထူးၾကပ္မတ္ကုသေရး ကၽြမ္းက်င္ဆရာဝန္ေပါ့ ။ ဟုတ္ေတာ့မဟုတ္ေသးဘာဘူး။ အသက္လုအထူးကုဘဲ ေကာင္းပါတယ္။ အသက္လုအထူးကုမ်ားအလုပ္လုပ္ၾကတဲ့ အဲဒီ အထူးၾကပ္မတ္ကုသေဆာင္ေတြမွာ ေတာ့ကၽြန္ေတာ္တုိ့ဆီကလုိပါဘဲ အျပင္းအထန္ ဖ်ားနာတဲ့လူနာ မ်ား၊ အၾကီးစားခြဲစိတ္မႈျပဳလုပ္ထားရတဲ့လူနာမ်ား စသူတုိ့ကုိ အထူးေစာင့္ၾကည့္ကိရိယာမ်ားတပ္ဆင္ျပီး ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ေနရာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလူနာေဆာင္မွာအလုပ္လုပ္တဲ့ ဆရာဝန္မ်ားဟာ လခ ႏွစ္ဆ ခန့္ ရရွိေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။
အုိပီဒီေတြအေၾကာင္း ဆက္ေျပာပါမယ္။ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ေတာ့
ကၽြန္ေတာ္တုိ့ ဆီက အုိပီဒီ က သူတုိ့လူနာတင္ကားေလးေတြနဲ့သြားဆင္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့အုိပီဒီမွာလုပ္တဲ့အလုပ္ေတြ ကုိ ဒီမွာ အဲဒီကားေလးေတြကလုပ္ၾကတယ္။ အရင္ဆံုးလူနာကုိစၾကည့္ရတာကသူတုိ့ကုိး။ သူတုိ့ အိုပီဒီမွာက်ေတာ့ ေသြး၊ ဆီး၊ ဓါတ္မွန္၊ အာထရာေဆာင္း၊ အီးစီဂ်ီ ေတြလုပ္လုိ့ရတယ္။ အဲဒီအုိပီဒီမွာ လုပ္သင့္တဲ့စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြလုပ္တယ္။ လုိအပ္သလုိ တျခားေသာ specialist ေတြနဲ့ တုိင္ပင္တယ္ refer ျပတယ္ေခၚတာဘဲကၽြန္ေတာ္တုိ့ဆီမွာေတ့ာ။ သူတုိ့ကေတာ့ consultation လုိ့ေျပာၾကတယ္။ အဲဒီမွာကၽြန္ေတာ့သတိထားမိတာက ကၽြန္ေတာ္တုိ့ဆီမွာက အဲလုိ refer ျပရင္ Refer ေရးရတယ္ဗ်။ ေလးစားရပါေသာ ေရာင္းရင္းၾကီးဘယ္သူခင္ဗ်ာ အစခ်ီျပီးေတာ့ စာတစ္တန္ ေပတစ္တန္နဲသြားရတယ္။ ျပီးေတာ့ အလုပ္သင္ဆရာဝန္တေယာက္က လူနာနဲ့အတူလုိက္သြားျပီးေတာ့ ၊လူနာ အေျခအေနကုိတင္ျပရတယ္။ အဲလုိ။ ဒီမွာက်ေတာ့ဘယ္လုိလဲဆုိေတာ့ လူနာရဲ႕ ခ်က္ (ေဆးကုသမွတ္တမ္း) ကုိ ၾကံဳရာလူနဲ့ထဲ့ေပးလုိက္လုိ့ရတယ္ဗ်။ အဲဒီလူကလဲဟုိဘက္ေရာက္ရင္ဘာမွမေျပာဘူး ဖုတ္ဆုိစားပြဲေပၚတင္ျပီး ျပန္ထြက္သြားတာ ကုိယ့္ဆီလာ refer ျပလဲအဲဒီအတုိငး္ဘဲ။ အဲလုိျပရတာလြယ္ေနေတာ့ အုိပီဒီကုိေရာက္လာသမ်လူနာရဲ့ ၉၀% ေလာက္ကို refer ျပေလ့ရွိတယ္။ အဲေတာ့လူနာကေတာ့ အုိပီဒီထဲမွာ ဖ်ားနာကုဆီေျပးလုိက္။ ခြဲစိတ္ကုဆီ ျပန္လာလုိက္။ traumatologist ဆီေျပးလုိက္ ။ ဒီၾကားထဲ ဓါတ္မွန္သြားရုိက္တဲ့လူ။ အီးစီဂ်ီေျပးစြဲတဲ့လူ ။ အာထရာေဆာင္းၾကည့္ရတဲ့လူ စသျဖင့္စသျဖင့္။ အုိပီဒီ ထဲမွာအုန္းထ(ပ်ားပန္းခတ္မွ်) ေနေအာင္သြားလာ ေနေလ့ရွိပါတယ္။ အင္းအဲဒီမွာ အုိပီဒီ မွာဂ်ဴတီက်တဲ့ specialty အလုိက္
ဆရာဝန္မ်ား က ေဆးရံုတင္စရာလုိလားမလုိလား ဆံုးျဖတ္ပါတယ္။ မလုိရင္ေတာ့ ၊အိမ္ျပန္ေပါ့။ လုိရင္ေတာ့ေဆးရံုတင္လုိက္တယ္ေပါ့ဗ်ာ။ တုိတုိေျပာရရင္။ ေဆးရံုတင္ျပီးေနာက္ပုိင္းက်ေတာ့။ ကၽြန္ေတာ္က ခြဲစိတ္ကု မွာဆင္းေနတာဆုိေတာ့ကာ၊ ခြဲစိတ္ကုေဆာင္မွာ ဘယ္လုိဆက္ လုပ္ကုိင္ၾကတယ္ဆုိတာဘဲ ဂဃနဏ သိေတာ့တယ္။
ကၽြန္ေတာ္တုိ့ခြဲစိတ္ကု ေဆာင္မွာေတာ့ တရက္ကုိ ခြဲစိတ္ကုဆရာဝန္ (Surgeon) ၅ ေယာက္ တရားဝင္ ဂ်ဴတီက်ပါတယ္။ (အမွန္ကေတာ့ ငါးေယာက္မကပါဘူး volunteer သေဘာမ်ိဳး ကုိယ့္ဝပ္က Surgeon အၾကီး ဂ်ဴတီက်ရင္ သူနဲ့အတူအလုပ္တြဲလုပ္တဲ့ residency ဆင္းေနတဲ့ အငယ္ကလုိက္ဆင္းတဲ့အတြက္ ငါးေယာက္ထက္မက အျမဲရွိေနတတ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ Motivated ေဆးေက်ာင္းသားမ်ားလဲ တခါတရံဂ်ဴတီမွာ ဝင္ကူရင္းသင္ယူေနတာေတြ႕ရပါတတ္ပါတယ္) လူနာအသစ္တစ္ေယာက္ကုိ အုိပီဒီ ကဆရာဝန္က ေဆးရံုတင္လုိက္ျပီဆုိပါစုိ့ဗ်ာ။ အဲဒီငါးေယာက္မွာ 1st surgeon,2nd surgeon ဆုိျပီးေတာ့သတ္မွတ္ထားတာေပါ့ 5th surgeon ထိ။ အဲဒီ ငါးေယာက္ထဲက တေယာက္ သုိ့မဟုတ္ ႏွစ္ေယာက္က အုိပီဒီမွာ ထုိင္ေလ့ရွိတယ္ဗ်။ မ်ားေသားအားျဖင့္ေတာ့ 3rd surgeon(သုိ့) 4th surgeon နဲ့ 5th surgeon ျဖစ္တဲ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ့လုိ Residency ဆင္းေနတဲ႕သူနဲ့က အုိပီဒီမွာထုိင္ေလ့ရွိပါတယ္။ က်န္ Surgeon မ်ားကေတာ့ ဝပ္ထဲမွာဘဲ အလုပ္လုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ Complaint ရွင္းတယ္။ အုိပီဒီကဆရာဝန္က( ဆရာဝန္ဘဲေရးေတာ့မယ္ ဗ်ာ ေဖာင့္ေျပာင္းပ်င္းလြန္းလုိ့ ) လူနာတေယာက္ကုိေဆးရံုတင္လုိက္ျပီဆုိပါစုိ့ဗ်ာ။ တင္တာနဲ့သူကလွမ္း အေၾကာင္းၾကားတယ္ 1st surgeon ဆီကုိ ဘယ္လူနာကုိေတာ့ျဖင့္ရင္ ဘယ္လူနာေဆာင္ကုိ ဘာေရာဂါနဲ့တင္ထားသဗ် ဆုိျပီးေတာ့။ အဲဒီမွာခြဲစရာစိတ္စရာရွိရင္ေတာ့ အေရးေပၚခြဲခန္း ဝင္ျပီး ခြဲၾကစိတ္ၾကတာေပါ့။ မလုိရင္ေတာ့လဲ ေဆးရံုတက္လာတဲ့လူနာကုိ 1st surgeon ကြပ္ကဲမႈေအာက္မွာ လုိသလုိကုသမႈေပးၾကပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အုိပီဒီနဲ့ဆက္ဆက္ျပီးေတာ့ ညဘက္ဂ်ဴတီက်တဲ႕အခ်ိန္မွာ အလုပ္လုပ္ၾကတဲ့ပံုစံေလးပါ။ ရံုးပိတ္ရက္မ်ားမွာလဲ ထုိနည္းလည္းေကာင္းဘဲအလုပ္လုပ္ၾကပါတယ္။ ရံုးခ်ိန္အတြင္း( မနက္ ၇ ခြဲမွ ညေန ၄ နာရီ) အတြင္းဆုိရင္ေတာ့ တာဝန္က် ဆရာဝန္မ်ားဟာေဆးရံုတင္သင့္တဲ့ လူနာမ်ားကုိ အုိပီဒီမွ တစ္ဆင့္ ေဆးရံုတင္ ေပးတဲ့အလုပ္ကုိ ဘဲ အဓိက လုပ္ကုိင္ရပါတယ္။ ခြဲစိတ္မႈမ်ားကုိေတာ့ သက္ဆုိင္ရာဝဒ္ မ်ားမွာ ခြဲစိတ္ကုဆရာဝန္ မ်ားက အသီးသီး ေဆာင္ရြက္ၾကပါတယ္။
ရံုးဖြင့္ရက္မ်ားက်ရင္ေတာ့ ေဆးရံု Run တဲ့ပံုက ကၽြန္ေတာ္တုိ့ႏုိင္ငံလုိဘဲမကြာလွပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ အမွတ္ ၁၅ ျမိဳ႕ျပေဆးရံုၾကီးမွာ Surgery လူနာေဆာင္အေနနဲ့က General Surgery (၄) ေဆာင္၊ endoscopy (၁)ေဆာင္ ။ Resuscitation ေဆာင္(ကၽြန္ေတာ္တုိ့ဆီက SPOR-spontaneous post operative room နဲ့ဆင္တူပါတယ္)။ ေသြးေၾကာခြဲစိတ္ကု( Vascular Surgery )၊ ႏွလံုးခြဲစိတ္ကု(Cardiac Surgery)၊ဆီးလမ္းေၾကာင္းခြဲစိတ္ကု( Urosurgery )၊ ( traumatology ) ဆုိျပီးေတာ့ ရွိပါတယ္။ အဲဒီလူနာေဆာင္အသီးသီးမွာ
မနက္ ၈ နာရီမွာ သက္ဆုိင္ရာ ဝပ္ပုိင္ပါရဂူမ်ားက ဝပ္ေရာငး္( ward round ) ပါတယ္။ ဝပ္ေရာင္းတဲ့ေနရာမွာ တခါထဲ Changes မထြက္ပါဘူး။ changes ဆုိတာကေတာ့ဘယ္လူနာကုိ ဘယ္လုိဆက္ကုသမယ္ဆုိတဲ့ အစီအစဥ္ကုိ လူနာၾကည့္ရင္းတခါထဲ မေျပာသြားပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့ဆီမွာေျပာပါတယ္။ ဘယ္အခ်ိန္မွာေျပာလဲဆုိေတာ့ ။ ဝပ္ေရာင္း(round)ျပီးျပီးခ်င္း conference ဆိုျပီးေတာ့ ။ ကုိယ့္ဝပ္ထဲမွာအလုပ္လုပ္ေနတဲ့ ဆရာဝန္အားလံုး၊ သူနာျပဳအားလံုး အစည္းအေဝးလုပ္ပါတယ္။ နံနက္ ၈ ခြဲမွာလုပ္တာပါ။ အဲဒီမွာ ဆရာဝန္မ်ား၊သူနာျပဳမ်ားက ဝဒ္ထဲမွာ ဒီေန့ေတာ့ လူနာဘယ္ႏွစ္ေယာက္ရွိပါျပီကေနအစျပဳျပီးေတာ့ ၄င္းတုိ့နဲ့ သက္ဆိုင္တဲ့ လူနာအားလံဳးရဲ့ အေျခအေနမ်ား၊ အခ်က္အလက္မ်ား ဥပမာ - ဘယ္သူ့ကုိျဖင့္ ဘယ္ antibiotic ကုိဘယ္ႏွစ္ရက္ေပးျပီးပါျပီ။ ဘယ္ႏွစ္ရက္ဆက္ေပးၾကမယ္။ ဘယ္လူနာမွာေတာ့ Central venous catheter ( ပင္မေသြးျပန္ေၾကာျပြန္ ) ထဲ့ထားတာဘယ္ႏွစ္ရက္ရွိပါျပီ ဆုိတဲ့အေၾကာင္းမ်ိဳး စသျဖင့္ တင္ျပပါတယ္။ အဲဒီမွာ ဝပ္ပိုင္ ပါရဂူ က သက္ဆုိင္ရာ ဆရာဝန္မ်ားနဲ့တုိင္ပင္ျပီးေတာ့ changes ကုိထြက္ေပးပါတယ္။ ဘယ္လူနာကုိေတာ့ ဘယ္လုိဆက္ကုသသင့္တယ္ ဘယ္လုိဆက္ကုသၾကမယ္ ေပါ့။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ကၽြန္ေတာတုိ့ ဆီကနဲ့သြားဆင္တာကေတာ့ ဝပ္ထဲက Matron ၾကီးဘဲျဖစ္ပါတယ္။ ဟုိေဆးမရွိေတာ့ပါဘူးရွင္။ ဒီေဆးကေတာ့ျဖင့္ကုန္ေနလုိ့ ဟုိေဆးရမလား စသည္ျဖင့္ ေန့တုိင္းနီးပါးတင္ျပေလ့ရွိပါတယ္။ အစိုးရေဆးရံုေတြရဲ့ကုိယ္ပုိင္စတုိင္လ္ ဘဲျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္ အဲဒီအစညး္အေဝးက မနက္ ၉ နာရီမွာျပီးပါတယ္။ အဲဒါျပီးတာနဲ့ ေဆးရံုရွိ surgery လူနာေဆာင္အားလံုးနဲ့သက္ဆုိင္တဲ့ Conference ကုိသြားရပါတယ္။ ၉ နာရီမွာဘဲစပါတယ္။ အဲဒီမွာေတာ့ surgery ဌာနမ်ားရဲ့အၾကီးဆုံုး prof. & head ကစျပီးေတာ့ ေဆးေက်ာင္းသားမ်ားအထိ တက္ေရာက္ ၾကပါတယ္။ ဝပ္ပုိင္ပါရဂူမ်ား က ဝပ္အတြင္းရွိ ထူးျခားေသာလူနာမ်ားအေၾကာင္း ျပင္းထန္စြာ ဖ်ားနာေသာလူနာမ်ားအေၾကာင္းနဲ့ ယမန္ေန႕က ေဆးရံုတက္လာေသာလူနာမ်ားအေၾကာင္း ၊ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတဲ့ ခြဲစိတ္မႈမ်ားနဲ့ ၊ ယေန့လုပ္မဲ့ ခြဲစိတ္မႈမ်ားအေၾကာင္းကုိ တင္ျပပါတယ္။ ယမန္ေန့ည ဂ်ဴတီက် ဆရာဝန္ကလဲ ေဆးရံုတက္လာတဲ့လူနာမ်ားအေၾကာင္းနဲ့ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ခြဲစိတ္မႈမ်ားအေၾကာင္းကုိ တင္ျပပါတယ္။ ေဆးရံုရဲ့ ဆာဂ်ရီဌာနၾကီးမွဴးက လုိအပ္ရင္လုိအပ္သလုိ အၾကံေပး ပါတယ္။အဲဒီမွာအားလံုးနဲ့ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္ အျပီးမွာ ကုိယ့္သက္ဆုိင္ရာ လူနာေဆာင္ကုိျပန္ျပီး အလုပ္လုပ္ၾကရပါတယ္။
ဒါကေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္သူငယ္ခ်င္းေတြကုိ ကၽြန္ေတာ္ေဝမွ် ခ်င္တဲ့ Knowledge ေလးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီထက္ပုိျပီးေတာ့သိခ်င္တာရွိရင္လဲ ေမးႏိုင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ့နဲ့ အလွမ္းကြာေဝးတဲ့ ရုရွေဆးပညာအေၾကာင္းကုိ အနည္းငယ္တီးေခါက္မိေစခ်င္တဲ့ စိတ္နဲ့ဒီ note ကုိကၽြန္ေတာ္ေရးပါတယ္။ ဆံပင္နီနီ ေပါင္တံရွည္ရွည္နဲ့ ရုရွဆရာဝန္မေလးမ်ား ၊ေဆးေက်ာင္းသူေလးမ်ား ဘယ္ေလာက္လွတယ္ဆုိတဲ့ အေၾကာင္းေရးမွဘဲ ဒီထက္ပုိျပီး ရွည္ေအာင္၊ ျပည့္စံုေအာင္ေရးပါေတာ့မယ္ခင္ဗ်ာ။
မူရင္းစာေရးသူ။ ။ေအာင္မ်ိဳးထက္ (ေခတၱ-ေမာ္စကုိ)၏ ေဖ့စ္ဘြတ္မွ အာတီကယ္ကုိ မွ်ေ၀ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
Posts
